​Efektywne żywienie mineralne

Żywienie jedną dawką pokarmową to często spotykane rozwiązanie wśród stad mlecznych. Jest przede wszystkim wygodne i znacznie poprawia ergonomię pracy w gospodarstwie, jednak niesie ze sobą duże ryzyko dla produktywności i zdrowia zwierząt.

Zagrożenia płynące z żywienia jedną dawką pokarmową to m.in.: niedobory składników pokarmowych u krów w szczycie laktacji, zbyt kosztowna dawka w stosunku do produkcji całego stada, zbyt mocna energetycznie dawka w końcówce laktacji oraz ryzyko otłuszczania wątroby. Analizując zalety i wady żywienia całego stada jedną dawką pokarmową, często wybieramy kompromis pomiędzy dawką zbyt słabą względem potrzeb krów na początku laktacji a dawką zbyt bogatą dla tych w jej końcówce.
 

Obciążenie wątroby

Badania i praktyka ekspertów oraz lekarzy weterynarii pokazują, że głównym problemem zbyt energetycznej dawki pokarmowej pod koniec laktacji jest nadmierne obciążenie wątroby, prowadzące do jej otłuszczenia. Aby wybrać odpowiednie rozwiązanie, konieczne jest zrozumienie mechanizmu otłuszczania wątroby, jego konsekwencji oraz roli żywienia mineralnego w zapobieganiu temu schorzeniu.

– Otłuszczenie wątroby najczęściej występuje pod koniec laktacji oraz w okresie zasuszenia, gdy zwierzęta otrzymują zbyt energetyczną dawkę paszy w stosunku do ich faktycznej wydajności w tym czasie – mówi doradca żywieniowy Kamil Zarosa. – Z metabolicznego punktu widzenia, stłuszczenie wątroby polega na nadmiernym uwalnianiu się kwasów tłuszczowych m.in. z rezerw organizmu, które następnie odkładają się w wątrobie.
 

Objawy stłuszczenia wątroby

 

Do najczęstszych objawów stłuszczenia wątroby należą:

• wysoki poziom (powyżej 3,7-3,8) białka w mleku pod koniec laktacji (grupa powyżej 200 dni);
• zbyt mocna kondycja zwierząt, czyli ocena w skali BCS (prawidłowa to 3,0-3,5);
• wysoki poziom mocznika w mleku w sytuacji, kiedy poziom białka w paszy nie jest wysoki;
• po 30. dniu doju spadek produkcji mleka zamiast wzrostu.

Do głównych skutków obciążenia wątroby należą: słabsza odporność i podwyższony poziom komórek somatycznych, słabszy start w laktację i niska produkcja mleka w okresie nawet do 100. dnia, obniżenie parametrów rozrodu, słabsza widoczność rui.

Oprócz samego stłuszczenia wskutek zbyt dużej ilości energii pod koniec laktacji, wątroba jest również narażona na większe obciążenie w okresie szczytu laktacji kiedy dawki pokarmowe charakteryzują się znacznymi ilościami białka i energii, obciążającymi dla całego układu pokarmowego, w tym wątroby.

Wątroba może być obciążona także w każdej sytuacji podtrucia toksynami, czyli obecności mykotoksyn w kiszonce czy paszy treściwej.
Podczas żywienia wszystkich krów w stadzie tą samą dawką pokarmową czy TMR, część krów jest szczególnie narażona na stłuszczenie wątroby. Ograniczenie energii w dawce, z myślą o wysokiej wydajności krów we wczesnej i środkowej laktacji, mogłoby obniżyć produkcję mleka oraz zyski. Dlatego kluczowe jest wsparcie pracy wątroby za pomocą odpowiednich dodatków mineralnych.

Jednym z najskuteczniejszych i najczęściej stosowanych suplementów jest niacyna, która uczestniczy w metabolizmie cukrów, białek i kwasów tłuszczowych, redukuje uwalnianie tłuszczów z rezerw organizmu oraz wspiera syntezę glicerolu i białka żwaczowego. A dodatkiem mineralnym, który charakteryzuje się jednym z najwyższych na rynku poziomem niacyny, jest Naszmix Elit Hepa.

Zatem skuteczne żywienie mineralne w sytuacji jednej grupy żywieniowej, to takie, które działa osłonowo na wątrobę, a także wspiera jej funkcje na kilku płaszczyznach.

Materiał ukazał się w „Magazynie Najbliżej Rolnika” nr 1/2025 (19)